Инвестиционный портал

ҚР 1995 жылғы 17 сәуірдегі № 2198 Заңына сәйкес «Заңды тұлғаларды тіркеу туралы», заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркеу мемлекеттік тіркеуге ұсынылған құжаттардың Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкестігін тексеруді қамтиды, оларға бизнес-сәйкестендіру нөмірін бере отырып, мемлекеттік тіркеу туралы анықтама беру, заңды тұлғалар туралы мәліметтерді бизнес-сәйкестендіру нөмірлерінің ұлттық тізіліміне енгізу.

Өздерінің құрылу мақсаттарына, өз қызметінің түрі мен сипатына, қатысушылар (мүшелер) құрамына қарамастан, Қазақстан Республикасының аумағында құрылатын барлық заңды тұлғалар мемлекеттік тіркеуге жатады.

 Заңды тұлғалардың Қазақстан Республикасының аумағында орналасқан филиалдары мен өкілдіктері есептік тіркеуге жатады олардың заңды тұлға құқығын иемденбей.

Коммерциялық емес ұйымдар болып табылатын заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркеуді және олардың филиалдары мен өкілдіктерін есептік тіркеуді әділет органдары жүзеге асырады.

Коммерциялық ұйымдар болып табылатын заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркеуді және олардың филиалдары мен өкілдіктерін есептік тіркеуді жүзеге асырады "Азаматтарға арналған үкімет" мемлекеттік корпорациясы Халыққа қызмет көрсету орталықтары(тіркеуші органдар) арқылы жүзеге асырылады.

Заңды тұлғаны мемлекеттік тіркеу үшін тіркеуші органға қазақ және орыс тілдерінде жасалған және екі данада ұсынылатын, белгілі бір ұйымдық-құқықтық нысан үшін заңнама талаптарына сәйкес құрылтай құжаттары қоса беріле отырып, белгіленген нысан бойынша өтініш беріледі.

Акционерлік қоғамдар мен Мемлекеттік кәсіпорындардың құрылтай құжаттарын қоспағанда, коммерциялық ұйымдарға жататын заңды тұлғалардың құрылтай құжаттары мемлекеттік тіркеу кезінде ұсынылмайды. акционерлік қоғамдарды мемлекеттік тіркеу үшін қазақ және орыс тілдерінде жасалған, нотариат куәландырған жарғыны қоса бере отырып, белгіленген нысан бойынша өтініш беріледі.

Заңды тұлғалардың түрлері

ҚР Азаматтық кодексінің 34-бабына сәйкес заңды тұлға өз қызметінің негізгі мақсаты ретінде табыс алуды көздейтін ұйым (коммерциялық ұйым) не осындай мақсат ретінде табыс алуды көздемейтін және алынған таза табысты қатысушылар арасында бөлмейтін ұйым (коммерциялық емес ұйым) болуы мүмкін.

Коммерциялық ұйым болып табылатын заңды тұлға, мемлекеттік кәсіпорын, шаруашылық серіктестік, акционерлік қоғам, өндірістік кооператив нысанында ғана құрылуы мүмкін.

Болып табылатын заңды тұлға коммерциялық емес ұйым, мекеме, қоғамдық бірлестік түрінде құрылуы мүмкін, акционерлік қоғам, тұтыну кооперативінің, Қордың, діни бірлестіктің және басқа нысанда, заңнамалық актілермен қарастырылған.

Коммерциялық емес ұйым өзінің жарғылық мақсаттарына сәйкес келетіндіктен ғана кәсіпкерлік қызметпен айналыса алады.

Заңды тұлғаның неғұрлым кең тараған ұйымдық-құқықтық нысаны жауапкершілігі шектеулі серіктестік (ЖШС) және акционерлік қоғам (АҚ) болып табылады.

Коммерциялық ұйым болып табылатын заңды тұлға тек мынадай нысанда құрылуы мүмкін мемлекеттік кәсіпорынның, шаруашылық серіктестігінің, акционерлік қоғамның, өндірістік кооперативтің.

Кәсіпкерлік субъектілері және санаттары

Кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыратын азаматтар, қандастар және мемлекеттік емес коммерциялық заңды тұлғалар (жеке кәсіпкерлік субъектілері), мемлекеттік кәсіпорындар (мемлекеттік кәсіпкерлік субъектілері) кәсіпкерлік субъектілері болып табылады.

Кәсіпкерлік субъектісі болып табылатын жеке тұлға Қазақстан Республикасының Кәсіпкерлік кодексінде көзделген тәртіппен дара кәсіпкер ретінде тіркеледі.

Кәсіпкерлік субъектісі болып табылатын заңды тұлға осы Заңда көзделген ұйымдық-құқықтық нысанда құрылуы мүмкін. Азаматтық кодекспен Қазақстан Республикасының.

Жұмыскерлердің жылдық орташа санына және жылдық орташа кіріске қарай кәсіпкерлік субъектілері мынадай санаттарға жатады:

• шағын кәсіпкерлік субъектілері, оның ішінде микрокәсіпкерлік субъектілері;
• орта кәсіпкерлік субъектілері;
• ірі кәсіпкерлік субъектілері.

Шағын кәсіпкерлік субъектілерімензаңды тұлға құрмаған дара кәсіпкерлер және жұмыскерлерінің жылдық орташа саны жүз адамнан аспайтын және жылдық орташа табысы үш жүз мың еселенген мөлшерінен аспайтын, кәсіпкерлікті жүзеге асыратын заңды тұлғалар болып табылады айлық есептік көрсеткіштің, республикалық бюджет туралы заңда белгіленген және тиісті қаржы жылының 1 қаңтарына қолданыста болады.

Микрокәсіпкерлік субъектілері жұмыскерлерінің жылдық орташа саны он бес адамнан аспайтын немесе жылдық орташа табысы республикалық бюджет туралы заңда белгіленген және тиісті қаржы жылының 1 қаңтарында қолданыста болатын айлық есептік көрсеткіштің отыз мың еселенген мөлшерінен аспайтын, жеке кәсіпкерлікті жүзеге асыратын шағын кәсіпкерлік субъектілері болып табылады.

Қазақстан Республикасы заңнамасының өзге де нормаларын мемлекеттік қолдау және қолдану мақсаттары үшін шағын кәсіпкерлік, оның ішінде микрокәсіпкерлік субъектілері деп дара кәсіпкерлер мен заңды тұлғаларды тануға болмайды.:

1. есірткі құралдарының, психотроптық заттар мен прекурсорлардың айналымына байланысты қызмет;
2. акцизделетін өнімді өндіру және (немесе) көтерме саудада өткізу;
3. астық қабылдау пункттерінде астықты сақтау жөніндегі қызмет;
4. лотерея өткізу;
5. ойын бизнесі саласындағы қызмет;
6. радиоактивті материалдар айналымына байланысты қызмет;
7. банк қызметі (не банк операцияларының жекелеген түрлері) және сақтандыру нарығындағы қызмет (сақтандыру агентінің қызметінен басқа);
8. аудиторлық қызмет;
9. бағалы қағаздар нарығындағы кәсіби қызмет;
10. кредиттік бюролардың қызметі;
11. күзет қызметі;
12. азаматтық және қызметтік қару мен оның патрондарының айналымына байланысты қызмет.

Жоғарыда аталған қызметті жүзеге асыратын дара кәсіпкерлер мен заңды тұлғалар - орта кәсіпкерлік субъектілеріне, ал заңнамада белгіленген жағдайда ірі кәсіпкерлік субъектілеріне жатады.

Қазақстан Республикасының салық заңнамасына сәйкес салық төлеушілер болып табылатын жеке кәсіпкерлік субъектілері үшін ойын бизнесі, тіркелген салық және бірыңғай жер салығы, қызметкерлер саны бойынша критерий қолданылады.

Орта кәсіпкерлік субъектілерімен заңнамаға сәйкес шағын және ірі кәсіпкерлік субъектілеріне жатпайтын, кәсіпкерлікті жүзеге асыратын дара кәсіпкерлер мен заңды тұлғалар болып табылады.

Ірі кәсіпкерлік субъектілері кәсіпкерлікті жүзеге асыратын және мынадай өлшемшарттардың біреуіне немесе екеуіне сай келетін: жұмыскерлерінің жылдық орташа саны екі жүз елу адамнан асатын және (немесе) жылдық орташа табысы үш миллион еселенген мөлшерінен асатын дара кәсіпкерлер мен заңды тұлғалар болып табылады айлық есептік көрсеткіштің, республикалық бюджет туралы заңда белгіленген және тиісті қаржы жылының 1 қаңтарына қолданыста болады.

Шағын кәсіпкерлікті тіркеу

Шағын кәсіпкерлік субъектісіне жататын заңды тұлғаны мемлекеттік тіркеу үшін тіркеуші органға құрылтайшы (құрылтайшылар) Қазақстан Республикасының Әділет министрлігі белгілеген нысан бойынша кәсіпкерлік қызметті жүзеге асырудың басталғаны туралы хабарлама береді.

Шағын кәсіпкерлік субъектісіне жататын заңды тұлғаны мемлекеттік тіркеу "электрондық үкіметтің" веб-порталында толтырылатын электрондық хабарлама беру арқылы жүзеге асырылуы мүмкін.

Шағын кәсіпкерлік субъектілеріне жататын заңды тұлғалардың, олардың филиалдары мен өкілдіктерінің жарғылары (ережелері) мемлекеттік тіркеу процесінде ұсынылмайды.

"Сәйкестендіру нөмірлерінің ұлттық тізілімдері туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес сәйкестендіру нөмірлері жоқ адамдарды қоспағанда, шетел қатысатын шағын кәсіпкерлік субъектілеріне жататын заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркеу шағын кәсіпкерлік субъектілеріне жататын Қазақстан Республикасының заңды тұлғаларын тіркеу үшін белгіленген тәртіппен жүргізіледі. Егер Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттарда өзгеше белгіленбесе, олар қосымша ұсынылуға тиіс:

• құрылтайшы - шетелдік заңды тұлға шет мемлекеттің заңнамасы бойынша заңды тұлға болып табылатынын куәландыратын, қазақ және орыс тілдеріне нотариалды куәландырылған аудармасы бар сауда тізілімінен заңдастырылған үзінді көшірменің немесе басқа заңдастырылған құжаттың көшірмесі;
• нотариат куәландырған қазақ және орыс тілдеріндегі аудармасымен бірге шетелдік құрылтайшының паспортының көшірмесі немесе жеке басын куәландыратын басқа да құжат қоса беріледі.

Орта және ірі кәсіпкерлік субъектілерін тіркеу

"Сәйкестендіру нөмірлерінің ұлттық тізілімдері туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес сәйкестендіру нөмірлері жоқ адамдарды қоспағанда, шетел қатысатын орта және ірі кәсіпкерлік субъектілеріне жататын заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркеу орта және ірі кәсіпкерлік субъектілеріне жататын Қазақстан Республикасының заңды тұлғаларын мемлекеттік тіркеу үшін белгіленген тәртіппен жүргізіледі. Егер Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттарда өзгеше белгіленбесе, олар қосымша ұсынылуға тиіс:

• құрылтайшы - шетелдік заңды тұлға шет мемлекеттің заңнамасы бойынша заңды тұлға болып табылатындығын куәландыратын, қазақ және орыс тілдеріне нотариалды куәландырылған аудармасы бар сауда тізілімінен заңдастырылған үзіндінің көшірмесі немесе басқа да заңдастырылған құжат;
• шетелдік құрылтайшының нотариат куәландырған қазақ және орыс тілдеріндегі аудармасымен бірге паспортының көшірмесі немесе жеке басын куәландыратын басқа да құжат.

Қосымша келесі құжаттар ұсынылады заңды тұлғаның ұйымдық-құқықтық нысанына қарай:

1)    Акционерлік қоғам:

• өз қызметін үлгілік жарғы негізінде жүзеге асыратын акционерлік қоғамды қоспағанда, жарғы;
  
• Құрылтай жиналысының хаттамасы не жалғыз қатысушының шешімі;
  
• заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркегені және коммерциялық емес акционерлік қоғамның филиалдары мен өкілдіктерін есептік тіркегені үшін алымның бюджетке төленгенін растайтын түбіртек немесе өзге де құжат немесе егер өтініш беруші "Азаматтарға арналған үкімет" мемлекеттік корпорациясына төлем төленгенін растайтын құжат - ірі кәсіпкерлік субъектісі.

2)    Жауапкершілігі шектеулі серіктестік:

• «Азаматтарға арналған үкімет» Мемлекеттік корпорациясына шағын және орта бизнеске қатысты заңды тұлғаларды қоспағанда, төлемді растайтын құжат.

Салық заңнамасына сәйкес, коммерциялық ұйымдарды қоспағанда, заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркегені (қайта тіркегені), олардың қызметінің тоқтатылуын мемлекеттік тіркегені (оның ішінде Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген жағдайларда қайта ұйымдастыру кезінде), олардың филиалдары мен өкілдіктерін есептік тіркегені (қайта тіркегені), есептік тіркеуден шығарғаны үшін мемлекеттік алым мөлшерлемесі 6,5 АЕК.

2022 жылғы 1 қаңтардан бастап АЕК мөлшері 3 063 (үш мың алпыс үш) теңгені құрайды.